naglowek

biografia
OKRES G£OGOWSKI
***
OKRES KRAKOWSKI

Akademia Krakowska
POWSTANIE AKADEMII KRAKOWSKIEJ
***
SCHOLASTYKA
I SPOSÓB NAUCZANIA NA UNIWERSYTETACH ¦REDNIOWIECZNYCH

dzia³alno¶æ naukowa
ASTRONOMIA
I ASTROLOGIA

***
GEOGRAFIA
I "MEDYCYNA"

***
LOGIKA I FILOZOFIA

Komentarz do metafizyki
ZNACZENIE EDYCJI TEKSTU - RYSZARD TATARZYÑSKI
***
COMMENTARIUS IN "METAPHYSICAM" ARISTOTELIS -
SPIS TRE¦CI

dodatki
INDEKS
WA¯NIEJSZYCH
DZIE£
G£OGOWCZYKA
WG HIERONIMA
SZCZEGÓ£Y

***
INDEKS
WA¯NIEJSZYCH
DZIE£
G£OGOWCZYKA
WG
FELIKSA
BENTKOWSKIEGO
(1814)

***
FRAGMENT
Z KRONIKI
D£UGOSZA
DOTYCZ¡CY
POWO£ANIA
UCZELNI
W KRAKOWIE

***
JAK SZUKAÆ JANA
Z G£OGOWA W
INTERNECIE
I
BIBLIOGRAFIACH

***
LEONARD
COX
MOWA POCHWALNA
[...]
NA CZE¦Æ
PRZES£AWNEJ
AKADEMII
KRAKOWSKIEJ
(1518)

***
BIBLIOGRAFIA
DO BADAÑ
NAD
JANEM
Z G£OGOWA

***
LITERATURA
CYTOWANA
I
WYKORZYSTANA
PRZY
TWORZENIU
STRONY

linki

LICZNIK ODWIEDZIN

STRONA G£ÓWNA

KONTAKT:
Micha³ Urbanowski
urbanowski.michal@wp.pl

OKRES G£OGOWSKI

O pierwszym okresie ¿ycia G³ogowczyka wiadomo bardzo niewiele, st±d oprzeæ siê muszê w du¿ej mierze na poszlakach, nie roszcz±c sobie pretensji do twierdzenia, ¿e przedstawiam ca³kowit± prawdê historyczn±.


Nie wiemy kiedy dok³adnie urodzi³ siê Jan z G³ogowa, na ten temat nie zachowa³y siê ¿adne ¼ród³a. O roku jego urodzenia mo¿emy wnioskowaæ jedynie po¶rednio (a wiêc zawodnie) z daty wpisania G³ogowczyka w poczet studentów Akademii Krakowskiej (rok 1462). Na tej podstawie przyjmuje siê, ¿e G³ogowczyk urodzi³ siê w roku 1445.

Nie wiemy te¿ wiele o rodzinie, z jakiej pochodzi³ astronom. Nazwisko "Schelling" (Johannes Schelynk de Glogovia1) sugeruje niemieckie korzenie. Nazwiska "Schelling" jednak G³ogowczyk nie u¿ywa³, ca³e ¿ycie spêdzi³ w Krakowie a z jego twórczo¶ci i ¿yciorysu wynika, ¿e czu³ siê raczej Polakiem.

Rodzina G³ogowczyka najprawdopodobniej by³a zamo¿na. Zamo¿na chocia¿by na tyle, ¿e mog³a utrzymaæ syna na studiach w Krakowie, co w owych czasach by³o dosyæ kosztowne. Ponadto, kiedy Jan z G³ogowa by³ ju¿ profesorem Akademii Krakowskiej wybudowa³ dla studentów bursê a to nie by³oby mo¿liwe do sfinansowania z ówczesnych dochodów profesorskich.
Panorama G³ogowa
Panorama ¶redniowiecznego G³ogowa

W czasach m³odo¶ci astronoma G³ogów by³ bardzo wa¿nym miastem. Straci³ co prawda na znaczeniu w porównaniu z czasami ¶wietno¶ci Ksiêstwa G³ogowskiego, ale wci±¿ by³ istotnym punktem handlowym i miastem porównywalnym pod wzglêdem liczby mieszkañców z Wroc³awiem. Z naszej perspektywy najwa¿niejsza jest jednak nie sytuacja geopolityczna G³ogowa ale to, jakie mo¿liwo¶ci kszta³cenia i dostêp do ksi±¿ek mog³o zaoferowaæ miasto m³odemu G³ogowczykowi, a w tym wzglêdzie G³ogów oferowa³ jak na owe czasy ca³kiem sporo. W mie¶cie istnia³y trzy szko³y: kolegiacka, parafialna (przy ko¶ciele ¶w. Miko³aja) oraz dominikañska. Najwy¿szy poziom mia³a szko³a kolegiacka i w niej prawdopodobnie uczy³ siê G³ogowczyk - inne szko³y nie by³yby w stanie przygotowaæ go do studiów.


"W Polsce pierwsze szko³y katedralne powsta³y na prze³omie XI i XII stulecia. Przekazy ¼ród³owe informuj± o szkole przy katedrze gnie¼nieñskiej (ok. 1080), szko³ach katedralnych w Krakowie, Poznaniu, Wroc³awiu, P³ocku i W³oc³awku. Liczba szkó³ wzros³a, kiedy przy ko¶cio³ach skupiaj±cych grono kanoników zaczêto fundowaæ szko³y kolegiackie. W pocz±tkach XIII w. takie ogniska o¶wiaty i nauki utworzono m.in. w Sandomirzu, Wi¶licy, £êczycy, Opatowie, G³ogowie, Legnicy, Nysie, Brzegu.
Poziom i program szkó³ katedralnych i kolegiackich by³ ró¿ny, w jednych uczono tylko czytania, pisania i ¶piewu ko¶cielnego, w innych - opanowania nauk objêtych przez trivium (gramatyka, retoryka, dialektyka) oraz quadrivium (arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka). Zakres przekazywanej wiedzy zale¿a³ od liczby nauczycieli oraz od zdolno¶ci i umiejêtno¶ci scholastyka odpowiedzialnego za dobór nauczycieli, za tok i poziom nauczania."2

Szko³a G³ogowska na tle innych polskich szkó³ kolegiackich mia³a wysoki poziom nauczania i - co mo¿e jeszcze wa¿niejsze - nie¼le wyposa¿on± bibliotekê3.

Z G³ogowa móg³ wiêc astronom wynie¶æ solidnie ugruntowan± wiedzê na poziomie podstawowym. Nie tylko zreszt± on, skoro w XV w. studiowa³o w Krakowie 120 g³ogowian.

 
Wsród kilkutysiêcznej rzeszy scholarów ze ¦l±ska, jacy przewinêli siê przez krakowsk± wszechnicê w XV w., by³a spora grupa g³ogowian oraz m³odzie¿y z miast terenu ksiêstwa g³ogowskiego. W latach 1433 - 1510 zapisa³o siê w Krakowie 120 scholarów z G³ogowa oraz 30 z Ko¿uchowa, 20 z ¯agania, 15 ze Szprotawy i 12 z Zielonej Góry. By³a wiêc w Krakowie ka¿dego niemal roku spora kolonia scholarów z ksiêstwa g³ogowskiego. By³o te¿ w tych latach i w¶ród magistrów i baka³arzy na uniwersytecie sporo rodowitych g³ogowian.
Ju¿ w 1407 r. widzimy w¶ród krakowskich profesorów g³ogowianina Miko³aja z G³ogowa, który zdobywszy wykszta³cenie na uniwersytecie w Pradze, przeniós³ siê, podobnie zreszt± jak wielu innych ¦l±zaków, do niedawno odnowionej wszechnicy jagielloñskiej.4

GÓRA STRONY * DALEJ >>


[1] Tak jest wpisany G³ogowczyk w Album studiosorum Universitatis Cracoviensis.

[2] Z. Skuba³a-Tokarska, Organizacja nauki w Polsce [w:] Zarys dziejów nauk przyrodniczych w Polsce, red. K. Ma¶lankiewicz, Warszawa 1983, s. 40.

[3] Mo¿na siê o tym przekonaæ siêgaj±c do pracy doktorskiej Aleksandra Walkowiaka pt. Biblioteka kolegiacka w G³ogowie w okresie ¶redniowiecza, która dostêpna jest w zbiorach Towarzystwa Ziemi G³ogowskiej.

[4] H. Szczegó³a, Jan G³ogowczyk, Katowice 1967, s.13.